Het sprookje van Assepoester, wie kent het niet. Assepoester, geduldig als ze is, volgt rustig de bevelen op van haar stiefmoeder en stiefzussen. Haar vader is overleden, maar het huis is niet van haar. Nee, het vermogen is allemaal naar stiefmoeder gegaan, die er overigens niet al te best mee omgaat. De oplossing van Disney? Trouwen met een prins.
Dankzij sprookjes als Assepoester heeft stiefmoeder een bijzonder nare bijsmaak gekregen. Tegenwoordig noemen we het dan ook liever ‘bonusouder’ of ‘bonuskind’. Nee, niet omdat ze in de bonus zijn, alhoewel.. je krijgt ze er wel ‘gratis’ bij. De nare associatie uit het sprookje van Assepoester is in veel gevallen gelukkig volledig onterecht en het concept van samengestelde gezinnen (een nieuw stel met ieder al eigen kinderen) wordt steeds gewoner.
Hoewel het steeds vaker voorkomt, zorgt een samengesteld gezin wel voor uitdagingen. Want hoe ga je hiermee om in je testament? Dit hangt uiteraard sterk af van de situatie. Hoe lang is het nieuwe stel al bij elkaar, hebben ze ook gezamenlijk kinderen, wat is de vermogenspositie? Met behulp van Assepoester schets ik graag wat situaties die zoal voorkomen.
De stiefmoeder takes it all
Ja, die kennen we van de film. De nieuwe partner krijgt het gehele vermogen en het kind krijgt het nakijken. Als we het wettelijk systeem volgen, dan krijgt het kind uiteraard wel recht op een deel van de nalatenschap. Die nalatenschap wordt alleen verdeeld volgens de wettelijke verdeling, waarbij de partner alles krijgt toebedeeld en het kind enkel een vordering. En dat klinkt leuk, maar dan moet er wel nog wat te vorderen zijn op het moment dat die partner komt te overlijden. Zoals je ziet zijn er dus twee problemen: 1) je moet wachten, wachten en wachten (zeker als die nieuwe partner ook nog eens een jong iemand is), en 2) de vraag is of het wachten nog iets oplevert. Met andere woorden: die wettelijke verdeling is enkel en alleen een reële optie als de nieuwe partner al flink op leeftijd is en/of gevoelsmatig ook echt ouder is van het betreffende kind. Dan is dat wachten tenslotte een stuk minder erg.
Blijf maar waar je bent
Een veelvoorkomend alternatief is het ‘blijf maar waar je bent’ idee: de nieuwe partner mag in de woning blijven (recht van gebruik en bewoning). Dat kan natuurlijk worden aangevuld met een mooi bedrag om van te leven etc. Wordt de woning verlaten, dan vervalt het recht. Daarnaast kan het recht ook vervallen na een bepaalde termijn.
Ook hier zijn uiteraard de verhoudingen onderling weer van belang, maar ook de mate waarin er resterend vermogen is. Is er meer dan genoeg vermogen, dan is dat recht van gebruik en bewoning op die woning niet zo storend voor het kind. Is die woning echter het enige vermogen, dan geldt ook hier weer dat het kind misschien wel heel erg lang moet wachten. En die partner gaat natuurlijk nooit kleiner wonen, ook al zou diegene dat misschien wel willen, want dan moet er opeens worden betaald voor het woongenot. Er is hierbij geen goed of fout. Maar het is wel belangrijk om goed na te denken over de consequenties van hetgeen in een testament wordt opgenomen. Voor eenieder op zich, maar ook voor de onderlinge verhoudingen. En als je het echt goed doet, bespreek je dit bij het opstellen van het testament met de betrokken personen, zodat ze weten vanuit welke gedachte de regelingen zijn opgenomen in het testament.
Pauline Pipping – van der Storm, Sr. Belastingadviseur
