“Eerlijk zullen we alles delen” – geschreven door Pauline Pipping, Senior Belastingadviseur en Partner bij Actan adviseurs en accountants, onderdeel van de Guidon Groep
Door mijn moeder ben ik tot in het extreme opgevoed met ‘eerlijk zullen we alles delen’. Kreeg mijn zus iets, kreeg ik het ook. Maakt niet uit waar het om ging. Of gaat trouwens. Dit strookt met het sterke rechtvaardigheidsgevoel dat ze heeft. Maar vloeit ook voort uit de diepgewortelde wens om elk conflict te vermijden. Want als we hetzelfde krijgen, kunnen we ook niet klagen.
Deze gedachtegang hoor ik vaak aan tafel als het gaat om schenken en vererven. De faciliteiten en omstandigheden zijn soms zo dat het voordelig kan zijn om het ene kind alvast te schenken (denk aan de eigenwoningschenking) en het andere kind nog niet. Maar dat moet wel rechtgetrokken worden. Dus de tweede krijgt het óf later, of krijgt het uiteindelijk bij de erfenis vergoed. En eerlijk is eerlijk: met mijn conflict mijdende genen vind ik dat ontzettend comfortabel. Want als ik een ding heb geleerd tijdens mijn werkende leven, is dat er in elke familie wel discussie kan ontstaan. Of het nu om veel of om weinig geld gaat. En of de erfgenamen het nu nodig hebben of niet.
Ik neem jullie graag mee naar het jaar 1977. Toegegeven, ik was er toen ook nog niet, maar dat jaartal staat toch echt op het dossier voor me. Ik trek de bladen van elkaar. Ze plakken. In die tijd mocht je natuurlijk nog gewoon roken op kantoor en dat is te zien en te ruiken. Een duik in de geschiedenis. Maar waarom, zit ik anno nu, te snuffelen in dit oude dossier? Er is ruzie. Ruzie binnen een familie met geld, heel – veel – geld. En ja, er is ook echt meer dan genoeg nog te verdelen en niemand heeft het nodig. Maar ja, de emoties schakel je niet zomaar uit. Want een van de drie kinderen voelt zich benadeeld. Heeft het gevoel dat in het verleden door ouders meer is geschonken aan de andere kinderen. Of beter gezegd aan goede doelen van die kinderen, maar dat voelt hetzelfde.
Dan zou je kunnen denken, jammer dan. Even slikken en weer doorgaan. Maar ook de wet gaat, tot een bepaald niveau, uit van het concept eerlijk verdelen. Het eerste waar dit uit blijkt is dat je kinderen niet kunt onterven. Tenminste, je kunt je best doen, maar een kind kan altijd zijn of haar kindsdeel (legitieme portie) opeisen. Stel dat je een partner en drie kinderen nalaat, dan is dat kindsdeel 1/8e van de nalatenschap (= de helft van wat je als erfgenaam volgens de wet zou erven). Maar voor het vaststellen van die nalatenschap mag je rekening houden met eerder gedane giften. Daarbij worden alle giften tot vijf jaar voor overlijden meegenomen, maar ook giften van langer daarvoor wanneer ze kennelijk zijn gedaan en aanvaard met het vooruitzicht dat daardoor een van de kinderen wordt benadeeld en giften gedaan aan een afstammeling.
Die goede doelen zijn geen afstammelingen van de erflater (dat zou erg knap zijn), maar de schenkingen waren volgens het derde kind wel gedaan met het vooruitzicht haar te benadelen. En dan eindig je dus met je neus in de dossiers. Terug naar de allereerste schenking, ergens in de jaren 70, tot aan de laatste schenking in het jaar van overlijden. Ja, vrijgevig waren ze zeker.
Na zoveel uur met mijn neus in de dossiers, met de uiteindelijke conclusie dat het kindsdeel nog steeds niet hoger uitkomt dan de daadwerkelijk te ontvangen erfdeel, kan ik alleen maar concluderen dat ik erg blij ben met mijn moeder. En dat zij ons behoedt voor het gevoel tekort te zijn gedaan. Want van dit soort conflicten wordt uiteindelijk niemand beter.
